Pengenalan
KOMUNIKASI
Apa yang dimaksudkan dengan
komunikasi ?
Komunikasi adalah berasal dari
perkataan Inggeris (communication) dan dalam penggunaan biasa bermaksud
perhubungan atau sesuatu perkara yang disampaikan. Ia juga berasal dari perkataan
Yunan “communicara” yang bermaksud menjadikan sesuatu milik bersama atau
mewujudkan persamaan. Selain itu perkataan komunikasi juga dari berasal daripada perkataan Latin
communicare yang juga bermaksud
mewujudkan persamaan. Komunikasi adalah
merupakan satu proses manusia menghantar dan menerima mesej atau ,
proses dimana manusia berkongsi atau
bertukar-tukar idea, maklumat dan perasaan. Hybels dan Weavers(1922),
melihat komunikasi sebagai apa sahaja proses interaksi antara manusia, di mana
orang ramai bertutur dan bertukar-tukar pendapat, gerak isyarat atau symbol,
dengan tujuan untuk memeberi dan bertukar-tukar maklumat mempengaruhi tingkah
laku, merajuk atau pun mengubah keadaan fizikal atau mental mereka.
Kesimpulannya, bolehlah dikatakan
bahawa komunikasi adalah satu proses perkongsian makna( yang tediri daripada
makumat, idea, perasaan, gambaran, angka ,symbol dan lain-lain) daripada sumber
kepada penerima melalui saluran-saluran yang tertentu dengan harapan adanya
persamaan pengertian.
DAKWAH
Apakah yang dimaksudkan
dengan dakwah?
Perkataan dakwah
berasal daripada bahasa Arab yang mempunyai beberapa pengertian. Pertama,
mengikut istilah ahli dakwah ialah meminta
tolong, beribadat, menjemput ,mengajak, memanggil, menyeru dan melaung.
Menurut
pendapat al-Ghazali, maksud dakwah ialah satu program (barnamij) yang lengkap,
yang kesemua peringkatnya mengandungi semua ilmu pengetahuan yang diperlukan
oleh manusia bagi menyingkap petunjuk jalan yang menjadi petunjuk kepada
mereka.
Dr.
Yusuf al-Qardawi pula memberi definisi dakwah ialah satu usaha membawa orang lain
kepada agama Islam , supaya mengikut agama ini, melaksanakan segala
ketetapannya di muka bumi ini, menghapuskan segala bentuk perhambaan diri,
permohonan dan taat kepada Allah sahaja, melepaskan diri daripada segala
kongkongan yang bukan daripada Allah(taghut) yang terpaksa dipatuhi, memberi
hak kepada orang yang ditentukan hak oleh Allah, menyeru menafikan hak ke atas
orang orang yang dinafikan hak oleh Allah. Menyeru kepada kebaikan dan menegah
kemungkaran, dan berjihad pada jalanNya.
Dr.
al- Majid al- Sayyid Nawfal menjelaskan bahawa yang dimaksudkan dengan dakwah
itu ialah usaha golongan yang mempunyai kemampuan memberi nasihat dan tunjuk
ajar kepada sasaran untuk membawa mereka kepada Islam dan menjauhkan mereka daripada kepercayaan selain
kepada Allah dengan cara-cara tertentu.
Manakala,
Adam Aluri pula menjelaskan bahawa dakwah ialah memalingkan pandangan dan
pemikiran yang berdasarkanakidah, kerana dakwah merupakan satu seruan bagi
menyelamatkan manusiadaripada kesesatan yang hampir-hampir mereka terjerumus ke
dalamnya.
Dr.Rauf
Shalbi menerangkan bahawa dakwah islamiah itu ialah gerakan membawa atau
mengubah masyarakatdaripada keadaan kufur kepada keadaan iman, daripada keadaan
kegelapan kepada keadaan cahaya dan daripada keadaan sempit kepada keadaan
lapang, didunia dan akhirat.
Daripada
pengertian dakwah yang telah di jelaskan oleh beberapa orang tokoh di atas,
dapatlah disimpulkan bahawa usaha yang dilakukan oleh seseorang atau kumpulan
dengan cara dan pendekatan tertentu untuk membawa manusia kepada keredaan
Allah.
KEPENTINGAN KOMUNIKASI DALAM DAKWAH
Kalau
di lihat kepada dasar-dasar umum mengenai
ilmu komunikasi dan dasar-dasar umum ilmu dakwah, terdapat satu hubungan
yang rapat diantara kedua-duanya. Tetapi yang membezakannya adalah pada
maklumat atau mesej dan tujuan. Maklumat komunikasi ialah menyampaikan apa jua maklumat yang
difikirkan perlu sedangkan dakwah menyampaikan maklumat mengenai agama Islam
dan tujuannya pula ialah menyampaikan hidayah dan pengajaran untuk kepentingan
dunia dan akhirat. Komunikasi menjadi penting
kepada dakwah kerana dalam dakwah umat Islam dikehendaki menyampaikan
maklumat penting yang boleh memberi
kekuatan iman dan amal serta mencari kejayaan didunia dan akhirat.
faktor – faktor yang menjadikan
kepentingan komunikasi dalam
dakwah bolehlah diketogarikan seperti berikut.
1) Menyampaikan Maklumat /Mesej Berhubung Dengan Sejarah
Maklumat ini dikemukakan dalam bentuk sejarah ,
penjelasan, contoh teladan dan faedah-faedah
yang didapati. Keadan ini dapat dilihat dalam Al-Quran itu sendiri dari
satu sudutnya merupakan kitab sejarah. Firman Allah swt:
ß`øtªU Èà)tR y7ø‹n=tã Nèdr't7tR Èd,ysø9$$Î/ 4 öNåk¨XÎ) îpu‹÷FÏù (#qãZtB#uä óOÎgÎn/tÎ/ óOßg»tR÷ŠÎ—ur “W‰èd ÇÊÌÈ
13. “Kami
ceritakan kepadamu (Wahai Muhammad) perihal mereka Dengan benar; Sesungguhnya
mereka itu orang-orang muda Yang beriman kepada Tuhan mereka, dan Kami tambahi
mereka Dengan hidayah petunjuk”.
(Surah
Kahfi:13)
Dalam penjelasan ayat di atas ,
menceritakan tentang sejarah dan berita yang menjadi maklumat kepada komunikasi
dakwah ialah yang berhubung kaitdengan urusan keduniaan dan akhirat, sama ada
yang telah berlaku, sedang berlaku atau akan berlaku.
Selain daripada satu kepentingan yang telah dinyatakan
tadi, terdapat kepentingan –kepentingan lain dalam kepentingan komunikasi dalam
dakwah. Antaranya adalah:
2) Menyampaikan Maklumat Atau
Mesej.
Menyampaikan
maklumat atau mesej adalah merupakan salah satu kepentingan dalam komunikasi
dakwah. Ini bertujuan supaya segala maklumat ataupun isi yang ingin disampaikan
oleh para pendakwah sampai kepada pendengar. Keadaan sekarang kita boleh lihat,
dimana fahsha dan mungkar berlaku secara terang-terangan. Manusia leka dan
lalai di bawa hanyut oleh arus kemodenan zaman menyebabkan mereka ini tergolong
dalam golongan orang yang jauh dari agama.
Ini yang mambimbangkan kita pada
zaman sekarang. Timbul persoalan mengapa ini semua berlaku? Ini berlaku tidak lain
tidak bukan disebabkan ilmu yang berkaitan dengan agama belum sampai kepada
mereka. Jadi, ini adalah tanggungjawab orang yang fakih dalam bidang agama
untuk sampaikan maklumat kepada mereka.
3) Mengenali Sasaran.
Menganali sasaran juga merupakan salah satu
kepentingan dalam komunikasi. Ini kerana, dalam kita berdakwah, penting untuk
kita mengenali siapakah sasaran kita. Mengapa dikatakan mengenali sasaran itu
penting? Kerana bilamana kita mengetahui sasaran kita, maka mudahlah bagi kita
untuk membuat persiapan ataupun mengatur strategi dalam dakwah. Dengan secara
langsung, ia akan memudahkan kerja para pendakwah ini untuk mentarbiah
masyarakat dalam usaha untuk mengembangkan ajaran islam.
4) Mendidik Dan Menasihati.
Selain
itu juga, mendidik. Ini juga adalah salah satu kepentingan komunikasi dalam
dakwah. Bilamana komunikasi berlaku diantara pendakwah dan pendengar, disitulah
wujudnya peluang dan ruang untuk sipendakwah mendidik dan menasihati para pendengarnya. Di sinilah pendakwah boleh mentarbiahkan
si pendengar untuk menjadi lebih baik dan arif dalam bidang agama. Ini boleh
diumpamakan antara murobbi dan mutarobbi. Kita boleh ambil contoh pada zaman mujaddid
islam iaitu Hassan Al-Banna, beliau ini telah mentarbiah golongan yang suka
minum arak, berjudi, berzina dan lain-lain.
Mereka ini ditarbiah dengan
bersungguh-sungguh, daripada tidak tahu memnunaikan solat, tahu untuk
menunaikan solat dan hingga suatu masa mereka ini arif dan bijak dalam agama
sampai kesuatu tahap golongan ini pandai dan lantang berhujjah dan berpidato.
Inilah yang harus di aplikasi oleh para pendakwah pada zaman sekarang melalui
pendidikan dan menasihati.
5) Menghibur.
Dalam
kita berkomunikasi juga, menghiburkan hati para pendengar juga penting untuk
menghilangkan rasa bosan dikalangan pendengar. Ini membolehkan para pendengar
lebih seronok atau lebih minat untuk mendengar ceramah. Bilamana para pendengar
tidak bosan mendengar ceramah, maka mudahlah bagi mereka untuk menerima apa
yang kita sampaikan. Bagaimana hiburan ini boleh wujud dalam komunikasi? Ini
wujud bilamana para pendakwah memasukkan unsur jenaka didalam ceramah mereka.
Ini boleh menarik minat para pendengar dalam ceramah. Inilah sebab mengapa
menghiburkan para pendengar di masukkan dalam kepentingan berkomunikasi dalam
dakwah.
6) Memupukkan Kasih Sayang.
Memupuk rasa kasih sayang juga adalah
penting dalam komunikasi. Tanpa wujudnya perasaan kasih dan sayang dikalangan
pendakwah dan pendengar adalah mustahil bagi pendakwah untuk menyampaikan mesej
kepada pendengar. Lantaran itu, pandangan masyarakat kepada si pendakwah juga
akan menyimpang. Sebagai contoh, pada zaman Rasulullah, ketikamana baginda
berkomunikasi dengan sahabatnya, maka wujudlah mahabbah dikalangan mereka.
Dengan asbab itu, islam mudah tersebar dengan luas dengan sifat kasih sayang
baginda.
7) Mewujudkan Hubungan Yang
Berkekalan.
Oleh kerana pendekatan ini menekankan asas
perhubungan secara individu, seseorang Dai’e itu lebih mengenali madu’unya
secara peribadi. Bukan sekadar mengenali dirinya, keluarganya ,rakan-rakannya
malah persekitarannya.Dengan ta’aruf yang mendalam ini ia bukan hanya membantu
memudahkan dakwah malah mewujudkan silaturrahim yang lebih berkekalan.
KESIMPULAN
Antara
tuntutan agama yang mesti dilaksanakan oleh setiap orang Islam ialah dakwah.
Tuntutan ini adalah disebabakan kerana dakwah itu merupakan satu keperluanbagi
manusia seluruhnya. Keperluanini bukan semata-mata atas kepentinga akhirat,
tetapi juga atas kepentingan hidup di dunia ini.
Jika di lihat kepada
dasar-dasar umum mengenai ilmu
komunikasi dan dasar-dasar umum ilmu dakwah, terdapat satu hubungan yang rapat
diantara kedua-duanya. Tetapi yang membezakannya adalah pada maklumat atau
mesej dan tujuan. Maklumat komunikasi
ialah menyampaikan apa jua maklumat yang difikirkan perlu sedangkan
dakwah menyampaikan maklumat mengenai agama Islam dan tujuannya pula ialah
menyampaikan hidayah dan pengajaran untuk kepentingan dunia dan akhirat.
Komunikasi menjadi penting
kepada dakwah kerana dalam dakwah umat Islam dikehendaki menyampaikan maklumat
penting yang boleh memberi kekuatan iman
dan amal serta mencari kejayaan didunia dan akhirat. Terdapat beberapa faktor yang menjadi kepentingan dalam komunikasi dakwah untuk menarik perhatian mad’u untuk
lebih senag untk menerima dakwah yang disampaikan oleh para da’ie kepada
mereka. Komunikasi yang berkesan amat memberikan kesan yang baik dalam
penerimaan sesuatu maklumat terutamanya maklumat yang berkaitan dengan dakwah.
Oleh itu, sebagai bakal pendakwah ataupun pemimpin di
masa hadapan, kita seharusnya lebih bersedia untuk mengahadapi segala cabaran
yang mendatang. Kebijaksanaan dalam berdakwah harus ada dalam diri kita, agar
dapat memudahkan para mad’u untuk menerima dakwah yang kita sampaikan kepada
mereka.
BIBLIOGRAFI
1.)
Pengantar
Dakwah Islamiah, Ab . Aziz bin Mohd Zain,terbitan Universiti Malaya, cetakan
1997.
2.)
Metodologi Dakwah, Ab . Aziz bin Mohd Zain, terbitan
Universiti Malaya, cetakan kedua,2004.
3.)
Komunikasi
Antara Manusia,Hashim Fauzy Yaacob, terbitan Universiti Teknologi Malaysia
Skudai Joor Darul Ta’zim, cetakan pertama 2001.
4.)
www. I luv
islam .com/kepentingan komunikasi dakwah
Tiada ulasan:
Catat Ulasan